НОВОГОДИШНИТЕ  ПРОСЛАВИ  ОД  НАЈСТАРИ  ВРЕМИЊА  ДО ДЕНЕС

   Нова  година  е  еден  од  најстарите  празници  кој  се  прославува  во  светот. Тој  се  состои  од  религиски, социјални  и  културни  традиции.

Месопотамија

    Најстарото  прославување  на  Нова  година  се  сретнува  во  Месопотамија  во  2000  г. п.н.е. Таму  прославувањето  на  новата  година  било  ритуал  со  кој  луѓето  ја  славеле  плодноста  на  нивната  земја. За  време  на  прославата  кралот  се  одрекувал  од  својата  титула, и  ги  молел  за  прошка  своите  поданици. Потоа, свештеник  повторно  му  ја  враќал титулата  крал.

 

Стариот  Египет

       Старите  Египќани  како  Нова  година  го  означувале  годишното  надојдување  на  реката  Нил. Ова  бил  најважниот  настан  во  Стариот  Египет. Го  славеле  надојдувањето, со  што  се  означувал  почетокот  на  Новата  година. При  тоа  се  одржувале  прослави  и  религиозни  церемонии.

 Стара  Грција

        Во  Стара  Грција  Нова  година  се  прославувала  напролет  во  исто  време  со  прославите  во  чест  на  богот  Дионис  ( богот  на  виното). Старите  Грци  ставале  бебе ( кое  било  симбол  на  повторно  раѓање) во  кошница  и  со  него  се  шетале  по  улиците  и  славеле.

Јанус

         Името  на  месецот  Јануари, доаѓа  од  името  на   римскиот  бог  Јанус, бидејќи  бил  бог  на  почетоците  и  чувар  на  влезовите. Тој  имал  две  лица  и  можел  да  гледа  и  напред  и  назад  во  исто  време. Римјаните  верувале  дека  на  полноќ  пред  Нова  година  Јанус  ја  благословувал  Новата  година.

  

Средниот  век

             Во  средниот  век  Новата  година  се  нарекувала  прослава  на  Благовештението, и  се  прославувала  на  25  Март. Тоа  е  датумот  кога  Богородица  ја  примила  веста  дека  ќе  роди  божји  син.

 

Новогодишни  подароци

 Старите  Римјани  сметале  дека  крајот  на  старата  и  почетокот  на  Новата  година  е  добро  време  да  се  даваат  подароци  кои  имале  симболично  значење, и  затоа  започнале  традиција  на  разменување  подароци  на  новогодишната  вечер.                                               

   Подарувале  гранчиња  од  свети  дрвја  или  сребро  и  злато, кои  биле  симбол  на  среќа, мед  и  колачи  кои  биле  симбол  на  мир  и  ламби  кои  се  давале  со  надеж  дека  и  оној  кој  ја  дава  ламбата, и  оној  кој  ја  прима, ќе  имаат  година  исполнета  со  светлина.

 

ВО  РЕПУБЛИКА  МАКЕДОНИЈА

           Во  Р. Македонија  живеат  припадници  на  различни  националности  и  религии. Најзастапени  националности  се:македонците, албанците, турците, србите, хрватите,евреите. Според  религијата:православни  христијани, муслимани, католици, евреи. 

                      

Еврејска  Нова  година (Рош  Хашанах)

              Евреите  во  Р. Македонија  ја  прославуваат  Нова  година  на  31  декември, и  1  јануари, но  како  државен  празник. Додека  религиозниот  празник, односно  Еврејската  Нова  година  ја  слават  во  септември. Според  еврејскиот  календар  во  месецот  наречен  Тишри.

  За  време  на  вечерата  при  прославувањето  на  Рош  Хашанах  еврејските  семејства   кажуваат  посебна  молитва, палат  свеќи  и  потопуваат  јаболко  во  мед  и  велат:Да  ни  даде  Бог  добра  и  слатка  Нова  година.

Православни  христијани

             Источната  Православна  црква сеуште  го  користи  Јулијанскиот  календар, па  оттаму  и   прославата  на  Стара  Нова  Година  на  14  јануари, кој  е  всушност  1  јануари  според  Јулијанскиот  календар.За  православните  христијани  1  јануари  е  државен  празник, а  14  јануари  е  религиозен  празник (обрежување  на  Исус  Христос)

 

Католици

            Католиците  вечерта  на  31  декември  заедно  со  своите  семејства  посетуваат  свечена  богослужба - миса. На  први  јануари  прават  прослава  во  чест  на  Пресвета  Богородица, мајката  Исусова. 

 

Исламска  Нова  година

             Датумот  на  Исламската  Нова  година  е  различен  секоја  година  бидејќи  исламскиот  календар  е  лунарен  календар. Првиот  ден  во  годината  е  првиот  ден  од  месецот  Мухарем, првиот  месец  во  исламскиот  календар.     

   

             Македонците  ги  започнуваат  подготовките  за  новогодишната  вечер, неколку  дена  претходно. Ги  украсуваат  своите  домови, и  подготвуваат  свечена  трпеза.

             Слават  со  роднините  и  пријателите, дома  или  во  ресторани. Во  текот  на  денот  се  даваат  подароци  на  децата, а  навечер  се  прославува  со  храна, музика  и  игри  како  на  традиционална  народна  музика, така  и  на  модерна  музика.

 

   Албанците  ја  слават  Нова  година  така  што  на  31  декември  сите  се  собираат  заедно  семејно. Дедовците, бабите, родителите, децата  и роднините  се  собираат  покрај  богата  трпеза. На  полноќ  сите  си  ја  честитаат  Новата  година  и  си  посакуваат  успех, среќа, радост  и  здравје

 

        Турците  доколку  одлучат  да  прославуваат  дома, организираат  богати  вечери  со  семејствата  и  пријателите, при  што  подготвуваат  вкусни  јадења  како: пилав, баклава, бурек  и  сл.

 

 Србите  ја  започнуваат  прославата  на  Нова  година  со  украсување  на  новогодишна  елка. Доколку  слават  со  семејствата  тоа  го  прават  покрај  богата  трпеза. А  надвор  од  домот, слават  со  своите  пријатели  во  ресторани, хотели  или  кафулиња.

         

                       

                       

 

 

        

 

МАГИЈА

              При  изучувањето  на  досегашните  лекции  сфативме  како  бил  поврзан  примитивниот  човек  со  природата  и  колку  зависел  од  неа. Кажавме  дека  некои  природни  појави  биле  нешто  од  кое  се  плашел, бидејќи  не  можел  да  ги  предвиди  и  да  ги  контролира, како  што  се  силните  врнежи  кои  нанесувале  поплави, долготрајните  сончеви  периоди  кои  нанесувале  суша  или  силните  ветрови  кои  нанесувале  други  штети. Поради  тоа  човекот  чувствувал  силна  потреба  да  најде  начин  за  скротување, односно  влијаење  врз  природата. За  примитивниот  човек  тој  начин  била  магијата.

           Примитивниот  човек  верувал  дека  со  помош  на  магија (изговарање  одредени  зборови, изведување  на  одредени  движења)  може  да  предизвика  одредени  природни  појави. За  таа  цел, односно  за  влијаење  врз  природата  со  помош  на  магија  имал  одредено  посебни  луѓе  т.н. јавни  врачеви. Еве  неколку  примери  за  тоа  како  јавните  врачеви  ја  извршувале  својата  должност  за  контролирање  на  природните  појави.

Доколку  е  потребен  дожд  некои  врачеви  барале  од  другите  членови  на  племето  да  изберат  тројца  мажи, од  кои: првиот  со  чекан  да  удира  во  железо  или  во  мало  буре (односно  да  го  предизвикува  звукот  на  грмотевицата), другиот  да  удира  две  гламји  една  од  друга  и  да  прави  искри  (односно  да  имитира  молња) а  третиот  насекаде  да  прска  капки  вода  од  поголем  сад, со  помош  на  гранчиња ( односно  да  имитира  дожд)

Доколку  е  потребно  да  се  сопре  силниот  ветар врачевите  земале  една  од  своите  најдебели  кожи  од  животни  и  ја  обесувале  на  врвот  на  еден  стап. Верувале  дека  ветрот  додека  ја  турка  кожата  на  земја  ќе  се  измори  и  ќе  стивне.

Доколку  е  потребно  сонце врачевите  земале  кружен  камен, кој  го  нарекувале  сончев  камен, го  обвиткувале  со  црвена  ткаенина  и во  него  забодувале  пердуви  од  був, кои  требало  да  ги  претставуваат  сончевите  зраци, а  додека  го  правеле  тоа  шепотеле  различни  волшебни  зборови.      

СИСТЕМ НА ПОСЕБНИ ЗАБРАНИ - ТАБУ

      Примитивните  луѓе   имале  потреба  од  изнаоѓање  начин, како  да  определат  што  е  она  што  припадниците  на  одредена  група  смеат  да  го  прават  (што  е  дозволено), а  што  не  смеат  да  го  прават (што  е  забрането). Со  оглед  на  тоа  што  тогаш  не  постоеле  моралот  и  правото, примитивниот  човек  создал  СИСТЕМ  ОД  ПОСЕБНИ  ЗАБРАНИ - ТАБУ.

      Овој  систем  вклучувал  различни  забрани - табуизации.

ТАБУИЗИРАНИ  ЗБОРОВИ

ТАБУИЗИРАНИ  ЛИЧНИ  ИМИЊА

     Примитивните  луѓе  не  правеле  разлика  помеѓу  имињата  на  луѓето  и  на  предметите  и  самите  предмети  и  луѓе. Тие  го  сметале  своето име  како  за  составен  дел  на  неговото  тело  и  личност  (како  што  се  рацете, нозете, забите, косата). Затоа  верувале  дека  може  да  бидат  повредени  доколку  некој  го  злонамерно  го  спомне  нивното  име, исто  како  што  би  биле  повредени  доколку  некој  го  повреди  нивното  физичко  тело.

      Затоа  примитивните  луѓе  не  ги  кажувале  своите  вистински  имиња  за  да  не  може  злобните  луѓе  да  ги  употребат  како  средство  со  кое  ќе  им  наштетат. Кога  разговарале  меѓу  себе  се  именувале  со  други  измислени  имиња.

       Ова  верување  постои  и  денес  кај  припадниците  на  одредени  примитивни  племиња.

ТАБУИЗИРАНИ  ИМИЊА  НА  ПОКОЈНИЦИ 

    Во  античко  време, а  и  денес  кај  некои  примитивни  племиња, постои  верување  дека  изговарањето  на  имињата  на  луѓето  кои  починале  ќе  ги  повика  нивните  духови. Затоа  тие  се  се  плашат  да  ги  изговараат  гласно  имињата  на  покојниците.

ТАБУИЗИРАНИ  ИМИЊА  НА  КРАЛЕВИ  И  ДРУГИ  СВЕТИ  ЛИЦА

     Во  примитивните  општества  особено  се  внимавало  никој  да  не  ги  дознае  имињата  на  кралевите  и  свештениците.. Затоа  наместо  вистинските  имиња  за  обраќање  кон  кралевите се  употребувале  различни  „силни  имиња“  како  на  пример: „возвишениот“, „совршениот“, „големиот  цар“ и  др.

ТАБУИЗИРАНИ  ЛИЧНОСТИ

ТАБУИЗИРАНИ  КРАЛЕВИ  И  ПОГЛАВАРИ 

      Примитивните  луѓе  ги  сметаат  кралевите  и  поглаварите  за  свети  луѓе, луѓе - богови, и  имаат  одредени  забрани - табуа  поврзани  со  нив. На  пример:   забрането е  да се  допираат  кралевите  и  поглаварите, никој  не  смее  да  јаде  од  садовите  од  кои  јадел  кралот  или  поглаварот, ниту  смее  да  се  дојадува  храната  која  му  преостанала  на  кралот  или  поглаварот, затоа  што  се  верува  дека  на  тој  што  ќе  го  стори  тоа  ќе  му  отечат  устата  и вратот. Исто  така  забрането  е  да  се  облекува  облеката  на  кралевите  и  поглаварите, затоа  што  се  верува  дека  оној  кој  ќе  го  стори  тоа  ќе  добие  изгореници  и  болки  по  целото  тело. 

ТАБУИЗИРАНИ  ПРЕДМЕТИ

ТАБУИЗИРАНО  ОСТРО  ОРУЖЈЕ

     И  денес  кај  некои  племиња  постои  забрана  за  користење  на  остри  оружја, кога  ќе  се  случи  некој  да  почине, затоа  што  се  верува  дека  со  острото  оружје  може  да  се  повреди  духот  на  починатиот.

 

      

 

ТОТЕМИЗАМ

       Едно  од  најстарите  верувања  на  луѓето  од  камено  време  е  верувањето  дека  духот

на  умрениот  човек  живее  и  по  смртта. Духовите  од  своите  претци  ги  сметале  за

добри   духови, кои  им  помагале  и  ги  заштитувале  од  лошите  духови.

      Се  верувало  дека  духовите  на  претците  таа  своја  цел  можеле  да  ја  остварат

доколку   се  претворат  во  некое  животно. Тоа  животно, кое  го  сметале  за  свој  предок,

се  вика  тотем. 

     Тотемизмот  е  една  форма  на  обожавање  на  животните. Во  различни  земји  

различни  животни  се  сметале  за  свети  и  биле  почитувани.

 Во  Египет  мачките  имале  посебни  привилегии. 

Кон  нив  се  однесувале  како  кон  божества. Се  поврзувале  со  божицата  Бастет (божица  со  глава  на  мачка  и  тело  на  жена)
Мачката  е  симбол  на  независност. 

Некои  староседелци  на  Аљаска  веруваат  дека  волците  некогаш  биле  луѓе, и  ги  сметаат  за  свои  браќа. Индијанците  одсекогаш  ги  сметале  волците  за   насочувачи  на  вистинскиот  пат.
Волкот  е  симбол  на  верност, истрајност  и  успех. 

Јагуарот  како  свето  животно  бил  почитуван  од  Олмеците, Маите  и  Астеците
Јагуарот   е  симбол   на  плодност    и   воинственост.